Ασφαλής σύνδεση LiPO σε πομπό.

[bladeskiller]

Οι περισσότεροι από τους πομπούς ,που χρησιμοποιούμε στο μοντελισμό και χρησιμοποιούν επαναφορτιζόμενες μπαταρίες, τροφοδοτούνται από συστοιχίες ΝΙΜΗ ή NiCad οκτώ στοιχείων με ονομαστική τάση 9.6 βολτς.
Οι μπαταρίες αυτές κάνουν πολύ καλά τη δουλειά τους αλλά θέλουν και κάποια περιποίηση. Αλλιώς, μπορεί να μας αφήσουν ξαφνικά στα κρύα του λουτρού από κει που δεν το περιμένουμε ή τέλος πάντων να εμφανίζουν πολύ μειωμένες επιδόσεις. Αυτό είναι μειονέκτημα για κάποιον, που θέλει να πάιζει συχνά αλλά δεν εχει το χρόνο να κυκλώνει με τις ώρες τις μπαταρίες του και μην ξεχνάμε ότι, ποτέ δεν αφήνουμε το φορτιστή να δουλεύει ενώ εμείς λείπουμε.
Από την άλλη μεριά, η τεχνολογία των μπαταριών λιθίου δεν έχει τέτοιες απαιτήσεις . Απλά φορτίζεις και παίζεις. Και μπορείς μάλιστα να φορτίσεις μέσα σε μια ώρα χωρίς κίνδυνο για την μπαταρία και χωρίς να χρειαστεί σύντομα όπως στις ΝΙΜΗ ή τις καδμίου να κάνεις recondition τα στοιχεία (αποφόρτιση και φόρτιση με ρεύμα όχι περισσότερο από 0.25C για την αποφόρτιση και 0.1C για τη φόρτιση). Επίσης, οι μπαταρίες λιθίου, λαμβανομένης της πολύ μικρής κατανάλωσης μιας τηλεκατεύθυνσης συγκριτικά με τις δυνατότητες ακόμη και των χαμηλής ποιότητας μπαταριών, κρατούν καλά την αναγκαία τάση για 85-90% εκφόρτιση ενώ με τις μπαταρίες νικελίου, ειδικά αν τα στοιχεία δεν είναι ποιοτικά ,όταν δούμε την τάση να έχει πέσει αρκετά έχουμε εξαντλήσει συνήθως όχι περισσότερο από 60-70%. Και φυσικά μια τηλεκατεύθυνση ,που δουλεύει με μπαταρία λιθίου, μπορούμε να τη βάλουμε στο ράφι αν η μπαταρία είναι σχετικά γεμάτη και να παίξουμε μετά από ένα μήνα πάλι χωρίς καμία άλλη διεργασία ,διότι οι μπαταρίες λιθίου πρακτικά δεν αυτοεκφορτίζονται ενώ με τις νικελίου και ειδικά με τις ΝΙΜΗ ,που το φαινόμενο είναι πολύ πιο έντονο απότι με τις καδμίου, θα χρειαστεί ξανά φόρτιση. Και μάλιστα, οι ΝΙΜΗ, αν μείνουν καιρό ,θα χρειαστεί ύστερα και η διαδικασία "ξυπνήματος".
Ο καλύτερος αντικαταστάτης για τις μπαταρίες καδμίου ή ΝΙΜΗ στους πομπούς είναι η τρίσελη LiFe, της οποίας η ονομαστική τάση είναι 9.9 βολτς έναντι 9.6 των μπαταριών νικελίου και τα χαρακτηριστικά μεταβολής της τάσης της ταιριάζουν πολύ καλά.
Ομως οι LiFe είναι αρκετά ακριβότερες από τις φτηνές LiPo, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε πομπούς και επίσης χρειάζονται και τον κατάλληλο φορτιστή, που να έχει πρόγραμμα και για LiFe, διότι παρόλο ότι η φόρτισή τους μοιάζει με τη φόρτιση των LiPo, οι φορτιστές για LiPo δεν κάνουν γιατί τις υπερφορτίζουν. Πολλοί λοιπόν, που δεν θέλουν να υποβληθούν σε αυτό το έξοδο,χρησιμοποιούν τρίσελες LiPo στους πομπούς τους προς αντικατάσταση των κλασικών ΝιΙΜΗ οκτώ στοιχείων. Είναι όμως αυτό σωστό? Διαδεδομένο είναι σίγουρα αλλά αυτό που είναι διαδεδομένο δεν σημαίνει απαρραίτητα ότι είναι και σωστό ,από τεχνική σκοπιά.
Ας δούμε λίγο τα χαρακτηριστικά τάσης στις δύο περιπτώσεις. Οι περισσότεροι πομποί είναι κατασκευασμένοι να δουλεύουν είτε με ΝΙΜΗ οκτώ στοιχείων είτε και με αλκαλικές. Μια μπαταρία ΝΙΜΗ, όταν είναι πλήρως γεμάτη ,πιάνει τα 11.2 βολτ μέγιστο όταν τροφοδοτεί τον πομπό , πέφτει σχετικά σύντομα στα 10.8 και διατηρείται για το μεγαλύτερο μέρος της εκφόρτισης στα 10-10.5 βολτς. Μια συστοιχία αλκαλικών, έχει ονομαστική τάση 12 βολτς. Η τάση αυτή αφορά πολύ μικρά ρεύματα. Για το ρεύμα μιας τηλεκατεύθυνσης (συνήθως 180-220 μιλιαμπέρ), η τάση ξεκινάει από 11.8 όταν είναι τελείως γεμάτες και πέφτει για να διατηρηθεί για αρκετή ώρα στα 11.1-11.2 βολτς.
Συνεπώς, όταν ένας πομπός είναι κατασκευασμένος για να λειτουργεί και με αλκαλικές και επειδή ο κατασκευαστής δεν ξέρει τι ποιότητας μπαταρίες θα χρησιμοποιήσουμε ώστε να βασιστεί στην πτώση της τάσης τους με το φορτίο,σίγουρα θα μπορεί να λειτουργήσει με τουλάχιστον 12 βολτς. Μία μπαταρία LiPO όταν είναι πλήρως γεμάτη ,έχει 12.6 βολτ χωρίς φορτίο. Μόλις όμως δώσει έστω και το ρεύμα κατανάλωσης μιας τηλεκατεύθυνσης φτάνει τα 12.4-12.5 βολτς ενώ για το μεγαλύτερο μέρος της εκφόρτισης η τάση θα είναι 11.5-12 βολτς ανάλογα και με τη χωρητικότητα. Λογικά, λοιπόν ,σε έναν πομπό που προορίζεται να λειτουργεί και με αλκαλικές, η αντικατάσταση της οκτάσελης μπαταρίας ΝΙΜΗ ή καδμίου με μία τρίσελη λίπο δεν θα δημιουργήσει πρόβλημα.
Τι γίνεται όμως με έναν πομπό ο οποίος προορίζεται να λειτουργεί, σύμφωνα με τον κατασκευαστή του, με ΝΙΜΗ ή καδμίου χωρίς να προβλέπει και τροφοδοσία από αλκαλικές? Ειδικά σε αεροπορικές τηλεκατευθύνσεις δεν υπάρχουν καν μπαταριοθήκες και τοποθετείται στον πομπό πακάκι οκτώ στοιχείων. Βέβαια πολλοί κατασκευαστές χρησιμοποιούν κοινά κυκλώματα στα προιόντα τους και ανάλογα με την έκδοση μπορεί να υπάρχει μπαταριοθήκη αλκαλικών ή όχι. Μπορεί όμως να βασιστεί κανείς σε μια τέτοια ικασία και μάλιστα όταν ο κατασκευαστής τονίζει ότι ,πρέπει να χρησιμοποιείται επαναφορτιζόμενο πακάκι ΝΙΜΗ ή καδμίου και όχι αλκαλικές? Σε μια τέτοια περίπτωση ο κατασκευαστής ,τόσο της τηλεκατεύθυνσης όσο και του μόντουλ αν υπάρχει, υποθέτει ότι η μέγιστη τάση θα είναι 11.2 βολτς στην αρχή ενώ η συνήθης τάση θα είναι 10-10.8 βολτς. Τι θα γίνει αν τροφοδοτήσουμε τον πομπό με 12.6 βολτς, που ακόμη και μετά από κάποια ώρα θα παραμείνουν κάτι περισσότερο ή λιγότερο από 12 βολτς? Το ότι κάποιος άλλος το έχει κάνει και ο πομπός του άντεξε δε λέει και πολλά γιατί ο κατασκευαστής μπορεί να εγγυηθεί την καλή λειτουργία όταν ο πομπός λειτουργεί στα όρια τάσης που έχει προβλέψει αλλά από κει και πέρα, οι ανοχές σε υπέρβαση ,εξαρτώνται καταρχήν από τα περιθώρια ασφαλείας που έχει προβλέψει ο ίδιος αλλά και από τις ανοχές των εξαρτημάτων, που μπορεί να διαφέρουν από κομμάτι σε κομμάτι. Ετσι μπορεί ο πομπός κάποιου να αντέξει για πολύ καιρό και κάποιου άλλου όχι ακόμη κι αν είναι ίδιου τύπου.
Επειδή λοιπόν κάποια πράγματα δεν φαίνονται παρά μόνο μακροπρόθεσμα και επειδή μια καλή τηλεκατεύθυνση είναι πολύ ακριβή για πειράματα, σας δίνω εδώ ένα σχεδιάκι για το πως θα συνδ'έσετε τη LiPO στον πομπό χωρίς να πολυρισκάρετε με τις αντοχές του.
Η συνδεσμολογία είναι απλή και τα μόνα υλικά που χρειάζονται είναι δύο δίοδοι 1Ν4148, που μπορεί κανείς να τις βρει σε οποιοδήποτε κατάστημα ηλεκτρονικών (Κατουμάς, Βενιέρης, Καραμερτζάνης, Ξηρουχάκης κλπ) και είναι πάμφτηνες. Επίσης ,θα χρειαστεί και ένας ακόμη κονέκτορας.
Ο όλη ιδέα είναι επίσης πολύ απλή. Ο κονέκτορας, που έχει ήδη η μπαταρία πάνω,χρησιμεύει για τη φόρτισή της. Παράλληλα με αυτόν συνδέουμε και έναν ίδιο κονέκτορα για να τροφοδοτεί τον πομπό αλλά μέσω δύο παραλληλων διόδων 1Ν4148. Οι δίοδοι αυτές, σε παραλληλία ,επιτρπεπουν διέλευση ρεύματος σχεδόν διπλάσια από το ρεύμα κατανάλωσης μιας τηλεκατεύθυνσης. Η πτώση τάσης που προκαλούν, στην περιοχή ρευμάτων που θα δουλέψει ο πομπός, είναι γύρω στο 1 βολτ. Αυτό σημαίνει ότι ,με φορτίο το ρεύμα του πομπού ,η τάση που πάει στον πομπό δεν ξεπερνά τα 11.4 βολτ ενώ κατά το μεγαλύτερο μέρος της λειτουργίας η τάση θα παραμείνει στα 10-11 βολτ, που είναι πολύ πιο κοντά στα προβλεπόμενα. Οι δίοδοι θα συνδεθούν με την πολικότητα που φαίνεται στο σχήμα ,προσέχοντας την μαύρη ρίγα που έχουν οι δίοδοι κοντά στον ακροδέκτη της καθόδου. Η χρησιμότητα του χωριστού κονέκτορα φόρτισης είναι ότι ,λόγω των διόδων, που δεν επιτρέπουν αντίστροφη φορά ρεύματος ,δεν είναι δυνατή η φόρτιση από τον κονέκτορα που πάει για την τροφοδοσία του πομπού.
Με τη χρήση της διόδου υπάρχει και ένα άλλο πλεονέκτημα. Σε πολλούς πομπούς χτυπάει ένα μηπεράκι μόλις η τάση φτάσει τα 8.5 βολτς. Χωρίς τη χρήση της διόδου ,αυτό σημαίνει ότι και η τάση της μπαταρίας είναι 8.5 βολτ που για τη LiPo αντιστοιχεί σε 2.8 βολτ ανά στοιχειο. Αν λοιπόν ξεχαστούμε, η μπαταρία κινδυνεύει να καταστραφεί γιατί στις λίπο η τάση δεν περέπει να πέφτει κάτω από 3 βολτ στο κάθε στοιχείο. Με τη δίοδο όμως ,στα 8.5 βολτς τάση πομπού ,η τάση της μπαταρίας είναι 9.5 βολτς που αντιστοιχεί σε 3.1 βολτς αν'α στοιχείο. Οταν δηλαδή χτυπήσει το μπηπεράκι ,η μπαταρία είναι άδεια αλλά χωρίς να κινδυνεύει ακόμη κι αν ξεχάσουμε τον πομπό ανοιχτό γιατί λίγο μετά το μπηπεράκι ο πομπός σβήνει αυτόματα.
Με ένα σπάρο δηλαδή χτυπάμε δύο τριγώνια. Με τις διόδους, από τη μία δεν πιέζουμε τον πομπό και από την άλλη δεν υπάρχει κίνδυνος καταστροφής της μπαταρίας αν ξεχαστούμε.
Στα επισυναπτόμενα φαίνεται και το διάγραμμα συνδεσμολογίας.




Φιλικά Κώστας.

[Lemon]

Κώστα το έχεις δοκιμάσει με 1Ν4001 κτλ? Σαν μικρές μου φαίνωνται οι 4148...
Αν και πιστεύω οτι σε αναλογικούς πομπούς FM(35-40mHZ) δεν νομίζω να υπάρχει πρόβλημα με την τάση. Άλωστε οι περισσότεροι εχουν στοιχειο εκπομπής κλασσικό BD139. Μιλάμε για 250-300mW εκπομπής με τάση 9v.
Εχω δουλέψει τέτοια Τ/Κ μέχρι τα 14v χωρίς να μου δημιουργίσει πρόβλημα!
Aυτά τα κυκλώματα αντέχουν και σε μεγαλύτερες τάσεις...

[bladeskiller]

Οι 1Ν4148 αντέχουν 200 μιλιαμπέρ η καθεμία. Δύο παράλληλα 400 μιλιαμπέρ. Η κατανάλωση μιας κλασικής τηλεκατεύθυνσης VHF είναι γύρω στα 200-250 μιλαμπέρ και μιας 2.4 180-200. Οι 1Ν4001 δεν δίνουν αρκετή πτώση τάσης και έχω δοκιμάσει και με δύο 1Ν4001 σε σειρά αλλά δεν έμεινα ικανοποιημένος γιατί έριχναν την τάση πολύ. Γιαυτό στη δικιά μου τουλάχιστον τη φουτάμπα τη 2.4 χρησιμοποιώ δύο παράλληλες 1Ν4148 με άριστα αποτελέσματα.
Από κει και πέρα, οι τηλεκατευθύνσεις δεν είναι όλες ίδιες. Κάποιες μπορεί να έχουν επιπλέον αντοχές κάποιες άλλες όμως? Και τι γίνεται με τις 2.4? Εκεί υπάρχει εσωτερικά regulator, που τροφοδοτεί με σταθερή τάση το τμήμα εκπομπής άσχετα με την τάση της μπαταρίας. Αντέχει αυτό την παραπάνω ισχύ ,που θα καταναλώνεται πάνω του λόγω αυξημένης τάσης? Επίσης ,και τα κυκλώματα ψηφιακής επεξεργασίας τροφοδοτούνται μέσω σταθεροποιητή. Τι γίνεται με αυτόν?
Από το να ανοίγουμε λοιπόν τον κάθε πομπό και το κάθε μόντουλ ,για να δούμε τι συνθετικά στοιχεία χρησιμοποιεί και πόσο αντέχουν σε υπερβάσεις ,θεωρώ πολύ πρακτικότερα δύο διοδάκια , ένα βύσμα και ένα κομματάκι θερμοσυστελόμενο, που δεν κοστίζουν σχεδόν τίποτε και είμαστε σε κάθε περίπτωση μέσα στα όρια.
Επίσης, μην ξεχνάμε το low voltage alarm γιατί άνθρωποι ειμαστε και μπορεί να ξεχαστούμε. Εγινε τέτοια πλάκα την περασμένη εβδομάδα στο μοντελοδρόμιο. Γιατί να διακινδυνεύσουμε την καταστροφή της μπαταρίας από υπερβολική εκφόρτιση ,λαμβανομένου υπόψη ότι, σε μερικές τηλεκατευθύνσεις το καμπανάκι χτυπάει στα 8.5 βολτς οπότε είναι πλέον αργά? Και γιατί επιπλέον να ρισκάρουμε το σπάσιμο του μοντέλου από σβήσιμο της τηλεκατεύθυνσης, πιθανότατα σε μερικά μόνο δευτερόλεπτα αφού η μπαταρία λίπο όταν φτάσει σε τέτοια τάση πέφτει ραγδαία με αποτέλεσμα το σβήσιμο της τηλεκατεύθυνσης? Για υλικά που δεν κοστίζουν ούτε ένα ευρώ? Οπότε διοδάκια και ξερό ψωμί για να εχουμε το κεφαλάκι μας ήσυχο.



Φιλικά Κώστας.

[CARAPIS]

'''...
Επίσης, μην ξεχνάμε το low voltage alarm γιατί άνθρωποι ειμαστε και μπορεί να ξεχαστούμε. Εγινε τέτοια πλάκα την περασμένη εβδομάδα στο μοντελοδρόμιο. Γιατί να διακινδυνεύσουμε την καταστροφή της μπαταρίας από υπερβολική εκφόρτιση ,λαμβανομένου υπόψη ότι, σε μερικές τηλεκατευθύνσεις το καμπανάκι χτυπάει στα 8.5 βολτς οπότε είναι πλέον αργά? Και γιατί επιπλέον να ρισκάρουμε το σπάσιμο του μοντέλου από σβήσιμο της τηλεκατεύθυνσης, πιθανότατα σε μερικά μόνο δευτερόλεπτα αφού η μπαταρία λίπο όταν φτάσει σε τέτοια τάση πέφτει ραγδαία με αποτέλεσμα το σβήσιμο της τηλεκατεύθυνσης? Για υλικά που δεν κοστίζουν ούτε ένα ευρώ? Οπότε διοδάκια και ξερό ψωμί για να εχουμε το κεφαλάκι μας ήσυχο.



Φιλικά Κώστας. ''''




Κωστα γεια σου κι απο εμενα..._Β_Ο

Πολυ ωραια, ευκολη & ασφαλη 'παρεμβαση', σε ευχαριστουμε για ταα 'φωτα σου'!

Το θεματακι τωρα με το παραπανω κομματι-παραθεση, το ελυσα μπαινοντας στο εργοστασιακο (κρυφο) μενου της τ/κ και αλλαξα το αλαρμ, το ανεβασα στο 10,5 και ειμαι οκ τωρα με τις LiPo..._Β_Ο

Φιλκα
Χρηστος

[fazerdreamer]

Ερωτηση:γνωριζουμε αν η futaba T9CP μπορει να ρυθμιστει απο το service menu της(κρυφο)?για να χτυπαει στα 10 volt??

Συμπαθατε με για την σφηνα-παρεμβαση,αλλα θα παραγγειλω ενα ετοιμο voltage alarm γιατι δεν κατεχω απο ιδιαιτερα ηλεκτρονικα.
Σας μερσω,περιμενωντας απαντηση.!